CÂY XOÀI VÀ NGHỀ TRỒNG XOÀI Ở CAM LÂM – KHÁNH HÒA

Dù đến với Cam Lâm bằng đường không hoặc đường bộ bạn đều có thể sẽ bắt gặp cảnh tượng “xoài không là xoài” ở đây. Một trải nghiệm không thể nào quên nếu đặt chân đến vùng đất này mà không thử nếm vị xoài nơi này. Vị xoài mang hơi hướng của vùng đất cát miền trung nắng gió mà không ở đâu có được.

Xem thêm: BẢN ĐỒ XOÀI VIỆT NAM

(Xem thêm: CÂY XOÀI ĐÃ NUÔI SỐNG NGƯỜI DÂN QUÊ TÔI NHƯ THẾ….)

Cam Lâm là một trong bảy huyện của tỉnh Khánh Hòa [Ngoài ra còn 2 thành phố trực thuộc tỉnh là Nha Trang và Cam Ranh]. Cam Lâm có vị trí đặc biệt khi nằm giữa 2 thành phố theo chiều dọc quốc lộ 1A. Phía Đông nhìn ra biển với Bãi Dài. Lưng dựa vào Huyện Khánh Sơn – Nơi nổi tiếng vì đã trồng được sầu riêng – thứ trái cây mà trước đây chỉ có ở đồng bằng Sông Cửu Long. [Những bài viết tiếp theo chúng tôi sẽ giới thiệu địa phương này đến mọi người] Xem thêm về những vùng trồng xoài lớn nhất cả nước tương tự như Khánh Hoà tại đây.

Xoài là một lọai trái cây ăn rất ngon, có hương vị đặc trưng riêng, thành phần chủ yếu là chất bột, đường, vitamin C. Không những tốt cho phụ nữ mang thai nhờ hàm lượng sắt cao, xoài còn có thể làm đẹp da nhờ Vitamin A và giúp giảm huyết áp nhờ hàm lượng kali cao. Trong đông y dùng trị các trường hợp chảy máu cam: ho ra máu, chảy máu dạ con, đường ruột; dùng vỏ hoặc quả xoài nấu thành cao lỏng cho uống, vỏ thân giã nhỏ xào với ruợu đắp vào chỗ xương đau trị thấp khớp đau nhức; vỏ xoài nhai ngậm chữa đau răng; nhựa xoài kết hợp với bồ kết chữa ghẻ. Gần đây còn điều chế từ lá xoài họat chất trị hẹp sinh dục rất hiệu nghiệm.

Xem thêm tại đây: GIÁ TRỊ DINH DƯỠNG CỦA QUẢ XOÀI

Cây xoài là một trong những loài cây nông nghiệp chủ yếu của Huyện Cam Lâm (60% diện tích trồng xoài cả tỉnh) nói riêng và của tỉnh Khánh Hoà nói chung. Nền đất cát khiến cho việc trồng các loại cây hoa màu ở đây không hiệu quả. Xoài Cam Lâm đã mang thương hiệu trong cả nước. Nhắc đến Cam Lâm, ngoài Bãi Dài thì là nhắc đến Xoài Cam Lâm. Và ngược lại. Xoài Cam Lâm có rất nhiều loại nhưng tập trung chủ yếu là xoài canh nông còn lại là các loại xoài cát Hòa Lộc; xoài Úc Khánh Hoà… Trong đó, xoài canh nông [hay còn gọi là xoài tây] (một số tỉnh khác như Bình Thuận, Đắc Lắc gọi xoài tây là xoài mủ) đều chủ yếu có tuổi đời già cổi, 30 – 40 năm. Với giá bán hiện tại của xoài canh nông khoảng 7.000 đ/kg; xoài Hòa Lộc bán giá tầm 30.000 đ/kg; xoài Úc Khánh Hoà đạt giá rất cao khoảng 45.000đ/kg bán cho thương lái. Có những lúc khan hiếm xoài, thương lái còn phải đến tận các vườn thu mua. Đỉnh điểm trong đợt tết năm 2014 vừa rồi giá bán 1 kg xoài Úc Khánh Hoà có khi đạt từ 130.000đ đến 150.000 đ [Giá bạn đợt trái vụ]. Chính vì vậy ngày càng có chiều hướng chuyển đổi xoài canh nông [xoài thường] sang trồng xoài Úc. Xem thêm về lịch sử cây xoài canh nông hay còn gọi là xoài tây ở đây. Một số địa phương như Đăk Lăk hay Ninh Thuận Bình Thuận phía nam Khánh Hoà còn gọi xoài này là xoài mủ.

Xoài Úc Khánh Hoà: Năm 2001, Trung tâm Nông nghiệp công nghệ cao tỉnh Khánh Hòa đưa giống xoài Úc [Xoài của nước Úc] về trồng thử nghiệm tại địa bàn huyện Cam Lâm. Qua quá trình nghiên cứu, trung tâm đã chọn được giống xoài Mangiferaindica (R2E2) và cấy ghép với gốc xoài địa phương, rồi trồng trình diễn tại vườn của trung tâm từ năm 2003. Chỉ sau vài năm gầy giống, loại xoài này cho những kết quả ngoài mong đợi, và được nhân rộng đến nay đã trên 800ha. Ngoài ưu việt về sức chịu hạn, kháng bệnh, giống xoài R2E2 cho trái to, hình dáng tròn như trái táo tây, màu xanh pha hồng đỏ, khi chín có màu vàng tươi, hạt nhỏ, mùi thơm, vị ngọt, thịt vàng, chắc, ngon và rất ít xơ… Trọng lượng xoài R2E2 từ 0,5-1,6kg/trái. Trung bình mỗi cây cho thu hoạch khoảng 70kg. Trồng sau 3 năm bắt đầu cho trái và từ năm thứ 5 trở đi là cho thu hoạch ổn định với năng suất từ 8-10 tấn/ha. Giá thu mua chỉ cần từ 30.000-35.000đ/kg là đã lãi hàng trăm triệu đồng/ha. Xoài R2E2 dễ trồng, chỉ cần đảm bảo khoảng cách trồng giữa các cây 6m, giữa các hàng 9m là được.Ngoài ra, với đặc điểm vỏ trái xoài dày nên rất thuận tiện trong bảo quản, vận chuyển xa, phù hợp cho xuất khẩu. Hiện, sản phẩm xoài Úc đã được xuất sang 6 nước và vùng lãnh thổ là Malaysia, Indonesia, Singapore, Hồng Kông (Trung Quốc), Dubai (các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất – UAE), góp phần mang lại nguồn ngoại tệ không nhỏ cho địa phương. Nước chủ yếu xuất khẩu xoài Úc Khánh Hoà là Trung Quốc. Họ đặc biệt thích vì quả đẹp giống hình ảnh đào tiên bên nước họ. Do những đặc tính vượt trội, nên xoài Úc có giá bán thường gấp 2 – 3 lần xoài thông thường, lúc cao nhất có thể đạt 40 ngàn đồng/kg và bán rất chạy. Bởi vậy, từ ngày xoài Úc có mặt, dọc tuyến quốc lộ 1 đoạn qua huyện Cam Lâm và TP Cam Ranh đã có nhiều “chợ xoài” mọc lên hai bên đường.

Ông Phạm Huy Phúc, ở xã Cam Hiệp Bắc là một trong những hộ nông dân đầu tiên mạnh dạn phá bỏ giống xoài cũ và đầu tư trồng giống xoài mới này, đến nay đã cho thu hoạch. Hiện gia đình ông đang có 1ha xoài (tương đương 200 cây). Với giá mà các chủ doanh nghiệp thu mua xoài ngay tại vườn từ 24.000-28.000 đồng/kg, ông đã thu về tới 320 triệu đồng. Ông Phúc cho biết: “Nếu trừ chi phí nhân công, thuốc sâu, phân bón, tôi vẫn lãi được 220 triệu đồng, mà trồng xoài đơn giản, dễ chăm sóc, thu hoạch cũng dễ”. Nhiều hộ nông dân từ các nơi khác đã đến nhà ông Phúc học hỏi kinh nghiệm trồng giống xoài mới này và đã được ông hướng dẫn, phổ biến cách trồng để đạt hiệu quả cao.

Đến ngày 1 tháng 4 năm 2018, toàn Huyện Cam Lâm có khoảng 6.000 ha trồng xoài (Năm 2016 là 5.000 ha và năm 2015 là 4.000 ha trong đó 50% là trồng xoài canh nông) trong đó 70% là trồng xoài Úc Khánh Hoà, tập trung nhiều nhất ở các xã: Cam Hải, Cam Đức, Cam Thành. Được biết, toàn huyện Cam Lâm có trên 4.200ha xoài Úc Khánh Hoà (Năm 2015 con số này chỉ là 800 ha). Đây là giống xoài có sức chịu hạn tốt, kháng sâu bệnh. Trái có vỏ dày nên rất thuận tiện trong bảo quản, vận chuyển xa, phù hợp cho xuất khẩu. Xoài Cam Lâm được trồng trên rẫy hoặc trong vườn nhà. Thường thì trên rẫy nơi đấy rộng rãi là nơi trồng chủ yếu.

Hình ảnh xoài Úc Cam Lâm tham dự hội chợ tại Pháp tháng 06/2019:

This slideshow requires JavaScript.

Nếu như Cam Lâm là “thủ phủ xoài” của tỉnh Khánh Hòa thì Cam Hải Tây là vùng trọng điểm trồng xoài của huyện với khoảng 25% tổng diện tích. Cuộc sống của người dân Cam Hải Tây đã gắn bó với cây xoài qua nhiều thế hệ. Có thể nói đây là một điển hình cho cuộc sống dựa vào xoài của người dân Cam Lâm nói riêng hay người dân Khánh Hòa nói chung. Sáng sớm, cứ vào mùa thu hoạch, người ta lại thấy các bà, các mẹ với những sọt xoài vàng ươm, thơm phức nhộn nhịp lên đường ra chợ. Vào những buổi trưa trời nắng chang chang, những gốc xoài, vườn xoài cổ thụ trở thành nơi đón gió, che chở cho người dân Cam Hải Tây. Những đứa trẻ sinh ra đã gắn với cây xoài, hương xoài hòa vào trong lời ru của mẹ, nên lớn lên dù có đi nơi đâu thì hình ảnh làng quê với những cánh võng đong đưa dưới gốc xoài cổ thụ đã in sâu vào trong kí ức vẫn chẳng thể nào phai nhòa. Mùi khói đốt lá xoài dưới những tán lá sum suê có thể nói đã trở thành mùi của quê nhà đối với những người lớn lên ở “vùng trồng xoài này”. Cũng chính vì lẽ đó mà cây xoài không chỉ là nguồn sống mà còn là nét văn hóa, là biểu tượng của sự sinh sôi, nảy nở của vùng đất này.

Bà Trần Thị Ấn, một gia đình nông dân đã 3 đời trồng xoài ở Cam Hải Tây cho biết, nhà bà có 20 gốc xoài, có gốc đã 70 tuổi, gọi là cây xoài “cổ”, mỗi vụ thu hoạch được chừng 2 tấn, trừ các loại chi phí vẫn còn lời 200-300 triệu đồng, nhờ đó mà gia đình bà đã có một cơ ngơi khang trang đầy đủ, một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Xem thêm: CÂY XOÀI ĐÃ NUÔI SỐNG NGƯỜI DÂN QUÊ TÔI NHƯ THẾ

Xoài Cam Lâm ở đây có vị ngọt đặc trưng của xứ sở miền cát trắng, nắng, nóng, không phải nơi nào cũng có được. Tuy nhiên, trước đây, do tập quán canh tác lạc hậu nên xoài Cam Hải Tây không thể phát huy được thế mạnh của mình, vì thế lợi ích của nó đem lại cho người dân không đáng kể. Chỉ đến khi các giống xoài ngoại như Úc, Thái Lan tràn sang cạnh tranh giá cả ngay trên đất “xoài” của mình, người dân mới bắt đầu nhìn lại, phá bỏ tập quán cũ để hướng tới một mô hình mới hiệu quả hơn, đó là trồng xoài theo mô hình GAP (“Good Agricultural Practices”, nghĩa là “Thực hành sản xuất nông nghiệp tốt”) với hi vọng những sản phẩm từ cây xoài sẽ giúp cho cuộc sống người dân thay đổi. Và xoài đã làm hồi sinh vùng đất này với nhiều loại như: xoài cát, xoài tứ quý, xoài canh nông, xoài Hoà Lộc…

Từ tháng 4 đến tháng 7 hàng năm là mùa thu hoạch chính, người dân lại tất bật với công việc: hái, chuyên chở, bán cho các vựa xoài đóng đi Hà Nội; thành phố Hồ Chí Minh, Trung Quốc, Úc… Năm nay, xoài được mùa, giá lại rẻ. Giá xoài tây xanh [canh nông] 6.000 đồng/kg, giá xoài Tây chín 4.000 đồng/kg… Thuê hái bán không đủ công, nên người dân để xoài chín mộng cả vườn. Đến với địa phương giai đoạn này, các bạn sẽ không khỏi choáng ngợp những con đường hai bên là hàng hàng cây xoài trĩu quả xanh xanh vàng vàng lốm đốm xà xuống tận mặt người đi đường.

Xoài canh nông Khánh Hoà hiện nay có hiệu quả kinh tế không cao do giống thoái hóa theo thời gian, khí hậu thổ nhưỡng ngày càng khô hạn nên không phát triển tốt như trước. Xoài canh nông còn gọi là “xoài cổ Khánh Hoà” khi có tuổi đời vài chục đến trăm năm. Một số hộ nhanh nhạy và có vốn chuyển sang trồng mới xoài Úc hoặc chiết trên gốc xoài cũ. Số còn lại chưa có điều kiện nên vẫn để vườn không trông nom chăm sóc. Đến mùa trái xoài chín vàng gốc không ai thèm lượm. Cũng chính vì xoài quá nhiều, sức tiêu thụ nội huyện không đáp ứng, mà trái xoài khi càng chín thì giá trị sẽ càng giảm đi. Giá bán một kilogram xoài xanh thường sẽ cao hơn đối với xoài chín. Khi xoài chín tới mà chưa kịp bán đi, nhiều hộ đã thu gom về làm bánh tráng xoài [bánh tráng nhưng làm bằng xoài] để giữ lâu hơn. Dần dần bánh tráng xoài trở thành món ăn chơi lúc mùa xoài qua đi. Những lúc nhiều người ta còn đem làm quà biếu tặng. Món quà quê thấm đượm nắng gió miền quê và tấm lòng người trồng xoài. Hiện nay, khi thấy nhu cầu bánh tráng xoài khá cao ở những địa phương khác, đã bắt đầu hình thành nghề làm bánh tráng xoài để bán ở các siêu thị trong các thành phố lớn, hoặc làm chút lưu vị cho những du khách quốc tế khi trở về từ Khánh Hòa. Giá bán 1 kg bánh tráng xoài ở Sài Gòn hiện nay vào khoảng 70.000đ. (Xem thêm về Bánh Tráng Xoài tại: ĐẶC SẢN KHÁNH HOÀ: BÁNH TRÁNG XOÀI )

Cách dùng bánh xoài/ bánh tráng xoài: Bánh tráng xoài có thể ăn trực tiếp không cần qua chế biến thêm. Hương vị chua chua ngọt ngọt như vị xoài chín không quá ngọt. Hương thơm xoài ngào ngạt. Bảo quản tự nhiên ở nhiệt độ phòng được tầm 5 đến 6 tháng. Khi ăn có thể dùng với trà để tăng hương vị.

Ngoài bánh tráng xoài, từ quả xoài còn có nhiều món ngon khác có thể kể ra đây như sinh tố xoài, gỏi xoài cá khô [khô cá trê]…Còn nếu có cơ hội được hỏi một người bản địa ở đây để thưởng thức những món ăn dân dã hơn làm từ xoài thì bạn sẽ được nghe thêm như xoài bằm mắm ớt, xoài mắm đường ớt … quả thực là sẽ thú vị và không thể quên được khi một lần đặt chân đến nơi này.

Có thể nói xoài và việc trồng xoài đã trở thành một biểu tượng của miền quê Cam Lâm – Khánh Hòa. Con người từ bé đến lớn già trẻ đều biết phân biệt từng loại xoài trong số hàng chục loại đang có trên địa bàn. Tuổi thơ gắn bó với xoài. Cuộc sống mưu sinh gắn liền với xoài. Làm giàu cùng từ xoài. Mặc dù còn nhiều khó khăn với điều kiện tự nhiên khô hạn nắng nóng, Cam Lâm vẫn là một nơi mang nhiều màu sắc gần gũi với hình ảnh một Khánh Hòa hiện nay. Đến với Khánh Hòa thì đừng quên ghé để tận mắt chứng kiến và lắng nghe những câu chuyện về cuộc sống với xoài nơi đây. Cũng đừng quên trực tiếp nếm thử càng nhiều vị xoài ở đây nhé! [Cười] Theo Phạm Nguyên Phương Nam

Sản phẩm xoài Cam Lâm sấy dẻo:

Mọi người quan tâm đến Xoài Cam Lâm/ bánh xoài hay xoài sấy dẻo sỉ và lẻ có thể liên hệ: (Đặc biệt nhận đóng gói xoài làm qua biếu tặng theo địa chỉ)

Sđt: 0378 091 240 (Zalo | Whatsapp)

Du lịch trải nghiệm vườn xoài Cam Lâm Khánh Hoà: 0378 091 240 (Zalo | Whasapp)

Xem thêm những bài viết liên quan khác:

CÂY XOÀI VÀ NGHỀ TRỒNG XOÀI Ở CAM LÂM – KHÁNH HOÀ (tiếp theo)

XOÀI ÚC VÀ NHỮNG ĐIỀU CÓ THỂ BẠN CHƯA BIẾT?

THƯƠNG HIỆU XOÀI CAM LÂM – TỪ KINH NGHIỆM CỦA XOÀI CÁT CHU [ĐỒNG THÁP]

NÔNG NGHIỆP SẠCH CỦA KHÁNH HÒA