Vùng đất của hoa Đỗ Quyên

Vườn quốc gia Hoàng Liên được thành lập vào năm 2002, trên dãy Hoàng Liên Sơn. Vườn quốc gia Hoàng Liên nằm ở độ cao từ 1.000-3.000m so với mặt biển nằm trên địa bàn tỉnh Lai Châu và tỉnh Lào Cai. Khu vườn thuộc Trung tâm đa dạng của các loài thực vật nằm trong Chương trình bảo tồn các loàì thực vật của IUCN. Vườn quốc gia Hoàng Liên cũng được xếp vào loại cao cấp nhất về giá trị đa dạng sinh học. Vườn quốc gia Hoàng Liên đã chính thức được công nhận là Vườn di sản ASEAN vào năm 2016

Theo tài liệu nghiên cứu, Đỗ Quyên xuất phát từ vùng ôn đới, sinh trưởng trên những vùng khí hậu bán nhiệt đới. Đỗ quyên là một chi lớn trong họ thạch lam, khoảng 850 – 1.000 loài.

Đỗ quyên là loài có hoa đẹp và dáng đẹp, có 28 loài có thể khai thác trồng làm bonsai cảnh như Đỗ Quyên (azalea) mộc, Đỗ Quyên (azalea) cành thô, Đỗ Quyên (azalea) lá sóng, Đỗ Quyên (azalea) nhọn, Đỗ Quyên (azalea) quang trụ…; có 5 giống Đỗ Quyên (azalea) dùng làm thuốc chữa bệnh gồm: Đỗ quyên (azalea) hoa cánh trắng lớn, Đỗ Quyên (azalea) hoa đỏ, Đỗ Quyên (azalea) nhỏ hoa trắng, Đỗ Quyên (azalea) sim, Đỗ Quyên (azalea) hoa nhỏ trên đá.

Cây Đỗ Quyên có đặc điểm mọc tập trung thành bụi, có nhiều kích thước đa dạng có thể cao tới 30m. Lá rụng theo mùa, xếp xoắn ốc, với kích cỡ khoảng 2cm. Ở một số loài đặc biệt, lá ở mặt dưới có phủ vảy và lông hoặc thân cây leo hay sống bám vào vách đá.

Trong nước, Đỗ Quyên cổ thụ tìm thấy nhiều ở các vùng núi cao. Có 40 loài đã được phát hiện, có độ tuổi hàng trăm năm mọc tự nhiên tại Vườn quốc gia Hoàng Liên, hoa Đỗ Quyên ở đây nở 4 mùa rất đẹp nên Vườn quốc gia Hoàng Liên còn mang tên là “Vương quốc của hoa Đỗ Quyên tại Việt Nam”.

Vào ngày 5/11/2014, 7 cây Đỗ Quyên cành thô đã được Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là Cây Di sản. Bảy cây này có độ tuổi bình quân khoảng 200 tuổi đại diện cho 56 cá thể hoa Đỗ Quyên cành thô hoang dã mọc ở độ cao 2.700m tại khu vực xung quanh đỉnh núi Fansipan trong Vườn quốc gia Hoàng Liên Các cây này cao khoảng 15m. Hầu hết, các cây trên mọc bám vào vách đá cheo leo nhưng vẫn có hoa quanh năm, hoa nở nhiều nhất vào dịp đầu mùa xuân và đầu mùa hạ.

Bên cạnh đó, hồi đầu năm 2017, các chuyên gia, nhà khoa học cũng đã phát hiện thêm 2 loài hoa Đỗ Quyên (Barringtonia acutangula) mới vào danh lục thực vật Vườn quốc gia Hoàng Liên. Đó là loài hoa Đỗ Quyên (azalea) Rhododendron valentinianum (thân bụi có hoa màu vàng) và loài hoa Đỗ Quyên (azalea) Rhododendron agastum var. pennivenium (hoa đỏ), mọc ở khe núi đá trong Vườn quốc gia Hoàng Liên, trên độ cao từ 1.800 – 3.000m so với mặt nước biển.

Theo đánh giá, đây là phát hiện có ý nghĩa quan trọng trong công tác nghiên cứu đa dạng sinh học Vườn quốc gia Hoàng Liên, giúp tạo lập danh mục thực vật đầy, làm cơ sở cho nghiên cứu khoa học và đề xuất giải pháp bảo tồn loài hoa Đỗ Quyên hoang dã trong Vườn quốc gia Hoàng Liên.

Đứng rước tình trạng khai thác Đỗ Quyên bừa bãi của dân tộc bản địa thì cần nhiều hoạt động giúp bảo vệ loài cây quý này tại Vườn quốc gia Hoàng Liên.

Vào năm 2015, Ban quản lý Vườn di sản Hoàng Liên đã được giao tiến hành đề tài về nghiên cứu phương pháp giúp nhân giống loài Đỗ Quyên tại núi Hoàng Liên – Lào Cai.

Mục tiêu đề tài là kiểm tra, đánh giá các loài, tiến hành nhân giống loài Đỗ Quyên quý hiếm, có giá trị kinh tế lẫn khoa học cao và các loài đang có nguy cơ biến mất, đưa ra giải pháp giúp bảo tồn và khai thác hợp lý các tiềm năng, giá trị kinh tế của loài hoa Đỗ Quyên. Ví dụ lập vườn cây giống bảo tồn, nâng cao kỹ thuật về nhân giống, thử nghiệm nhân giống bằng hạt, tiến hành nhân giống bằng phương pháp giâm hoặc hom cành, trồng thí điểm các loài đã được nhân giống thành công, tổ chức hội thảo khoa học…

Sau khi triển khai đã đưa ra giới thiệu trên 500 mẫu tiêu bản Đỗ Quyên quý. Ngoài ra, Vườn di sản cũng đã và đang xây dựng bộ tài liệu mô tả đặc điểm nhận dạng, vùng phân bố, tác dụng, đặc điểm theo mùa của các loài Đỗ Quyên trong khu vực nghiên cứu cũng như các nơi khác. Vườn quốc gia Hoàng Liên cũng đưa ra 3 nhóm của cây Đỗ Quyên là nhóm cây làm cảnh, cây cảnh quan và cây thuốc. Vườn nhân cây giống bảo tồn với trên 200 giống của 19 loài Đỗ Quyên, có tỷ lệ sống trên 70%.

Khu du lịch Fansipan Legend lần đầu tiên tổ chức Lễ hội hoa Đỗ Quyên vào năm 2017, đã tôn vinh vẻ đẹp của loài cây đặc trưng của rừng Hoàng Liên. Trong lễ hội có sự xuất hiện của hàng ngàn cây Đỗ Quyên nhiều chủng loại với kích thước khác nhau, cùng với đó là cá hoạt động văn hóa nghệ thuật và hoạt động trải nghiệm trò chơi đậm đà bản sắc dân tộc vùng núi Tây Bắc. Hoạt động lễ hội này đã thu hút rất đông du khách tới tham quan.

Khu du lịch Fansipan Legend đã dùng hàng trăm cây hoa Đỗ Quyên để thiết kế hai bức tường với đủ màu sắc, chủng loại để mang tới trải nghiệm gần hơn với du khách. Những chậu hoa Đỗ Quyên xếp khắp nơi tại ga đến cáp treo, trên con đường 600 bậc thang cho tới nóc nhà Đông Dương. Từ trên cao, khách đến đây sẽ chiêm ngưỡng được toàn bộ những thảm hoa rộn ràng sắc màu của cả vùng Hoàng Liên

Khi tới đỉnh cao Fansipan, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những chùm hoa đỏ thắm của Đỗ Quyên, mọc ra từ những gốc cổ thụ đã được bảo vệ, gìn giữ hứng chịu bao thời tiết khắc nghiệt để bung nở rực rỡ ngày hôm nay.